Mart ayında, Çin’in arabuluculuğunda, diplomatik alakalarını yedi yıl ortadan sonra olağanlaştıran İran ve Suudi Arabistan’ın oluşturduğu olumlu hava bölgedeki öteki alanlarda da hissediliyor. ABD ile ortalarına uzaklık koymak ve bağlarını Batı ekseninden çıkartarak daha istikrarlı bir yapıya kavuşturmak isteyen Orta Doğu ve Körfez bölgesi ülkeleri, güvenlik alanında da emsal bir arayışta. Bilhassa ABD’nin bölgenin güvenliğine ait sorumsuz siyasetine reaksiyon duyan ülkeler, Washington’ın dışarıda bırakıldığı tahlillere yönelmiş durumda. Son olarak bu istikamette sürpriz bir çıkış Tahran’dan geldi. İran Deniz Kuvvetleri Kumandanı Şehram İrani’nin, Hint Okyanusu’nun kuzeyinde (Basra Körfezi ve Hürmüz Boğazı) İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreyn, Irak, Pakistan ve Hindistan’ın iştirakiyle bir “Deniz İttifakının” kurulacağını açıklaması, bölgede değişen istikrarları yine gündeme getirdi.
Şehrami, açıklamasında, “Bölge ülkelerinin kendi ortalarında gerçekleştireceği işbirliğinin lakin güvenliği sağlayabileceğinin farkına vardığını” kaydetti. İranlı kumandan deniz koalisyonunun yapısı konusunda açıklama yapmasa da yakın vakitte kurulacağına işaret etti.
“Deniz İttifakı” açıklamasının, Birleşik Arap Emirlikleri’nin mayıs ayının son günü, Körfez bölgesinde seyreden ticari gemilerin güvenliğini sağlamak hedefiyle kurulduğu belirtilen ABD takviyeli misyon gücünden ayrıldığını açıklamasından çabucak sonra gelmesi dikkatlerden kaçmadı. BAE’nin ayrılış münasebeti olarak ABD’nin vazife gücüyle taahhüt ettiği “gemilerin güvenliğini sağlama” noktasında yetersizliğe duyulan öfke olduğu belirtildi. Hatırlanacağı üzere daha evvel de Suudi Arabistan, Yemen’de Husi güçlerinin Aramco petrol tesislerine düzenlediği akınlar karşısında kendisine takviye sağlamayan Washington’a reaksiyon göstermişti.
Körfez bölgesinde ABD’nin askeri aktifliğini zayıflatacak “Deniz İttifakı” planına tam takviye ise bölgede son devirde faal arabulucu rolüyle öne çıkan Çin’den geldi. Pekin, İran’ın Donanma Kumandanı Şahram İrani’nin planlandığını öne sürdüğü ittifakın, “küresel barışa ve güç güvenliğine katkı sağlayacağı” değerlendirmesinde bulundu. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, Basra Körfezi’nde güvenliğin ve istikrarın sağlanmasının global barış açısından “hayati” olduğunu belirterek, “Çin, bölge ülkelerinin uyuşmazlıklarını diyalog ve istişare yoluyla çözmesini ve yeterli komşuluk bağlantıları kurmasını destekliyor” dedi.
Çin’in bölgede artan nüfuzu ve başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkelerinin Washington ile Pekin ortasında daha istikrarlı bir siyaset izleme eğilimleri akabinde Cidde’ye ABD’den apar topar bir ziyaret geldi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, resmi ziyaret için bulunduğu Cidde’de dün Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’la bir ortaya geldi. Blinken’ın hedefinin son aylarda taban yapan bağları kurtarma emeli taşıdığı belirtildi. ABD Dışişleri’nden yapılan açıklamada, görüşmede tarafların, “Orta Doğu ve etrafında istikrar, güvenlik ve refahı geliştirmeye yönelik ortak bağlılığı” teyit ettiği aktarıldı. Washington’ın, Pekin’e karşı bölge ülkelerini ikna gayretinde olduğu biliniyor.
ABD’nin, hegemonyasına rakip gördüğü Çin’e karşı, kritik su yollarında hakimiyeti içeren bir strateji izlediği biliniyor. Washington’ın bilhassa, Basra Körfezi, Hürmüz Boğazı, Süveyş Kanalı, Babül Mendep ve Malakka Boğazları’nı denetim ederek, Çin’in güç ithalatını denetlemek ve gerekirse müdahalede bulunmak istediği kaydediliyor. İran’ın gündeme getirdiği Körfez ülkeleriyle kurulacak bir “Deniz İttifakı”nın ABD’nin bu planına darbe indireceği bedellendiriliyor.
İran ile Suudi Arabistan ortasında varılan olağanlaşma mutabakatı kapsamında İran’ın Riyad Büyükelçiliği 7 yılın akabinde iki ülke yetkililerinin katıldığı resmi merasimle tekrar açıldı. Törende, İran Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı Ali Rıza Begdeli ve İran’ın süreksiz Cidde Temsilcisi Hasan Zernagari hazır bulundu. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan evvelki gün yapılan açıklamada, Riyad’daki Büyükelçiliğin tekrar açılacağı bildirilmişti. Bakanlık Sözcüsü Nasır Kenani, ayrıyeten Cidde Konsolosluğu ile İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) daimi temsilciliğinin de resmen yine faaliyete geçeceğini açıklamıştı.